[pl][blog] jak zwracać się do grup?

locale/pl/blog/jak-zwracać-się-do-grup.md

@@ -0,0 +1,47 @@
+# Jak zwracać się do grup osób?
+
+<small>2021-10-28 | [@andrea](/@andrea)</small>
+
+![Grupa osób biorących udział w konferencji; Photo by Samuel Pereira on Unsplash](/img-local/blog/konferencja.jpg)
+
+[Androcentryzm](https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%99ska_dominacja_j%C4%99zykowa) w polszczyźnie przejawia się na wiele sposobów.
+Jednym z nich jest to, jak zwracamy się do grup osób w zależności od ich płci.
+Normatywnie mamy do wyboru [formy męskoosobowe](/oni/ich) (oni/ich, zrobiliście) oraz [formy niemęskoosobowe](/one/ich) (one/ich, zrobiłyście).
+Zasady ich użycia są niestety dość… osobliwe.
+Na przykład gdy mówimy do sali pełnej kilkuset kobiet, używamy tych drugich – ale wystarczy, że pojawi się na sali choć jeden mężczyzna,
+i już musimy się przestawić na formy męskoosobowe, jeśli chcemy zachować pełną poprawność gramatyczną.
+W polszczyźnie to facet jest najważniejszy. To do niego zwracają się książki i reklamy („drogi czytelniku”, „czy spróbowałeś już nowej XYZ?”).
+To jego rodzaj gramatyczny opisuje pary osób (np. „dziadkowie” oznaczające dziadka i babcię).
+A jego gramatyczna męskość „zaraża” każdą grupę, w której się znajdzie.
+
+Aby temu przeciwdziałać, wiele grup anarchistycznych i queerowych przewrotnie używa rodzaju niemęskoosobowego
+(nazywanego też wtedy [rodzajem żeńskoosobowym](/blog/rodzaj-żeńskoosobowy)) jako domyślnego.
+Widziana przez nas ulotka o opowiadająca o tym „co robią anarchistki we Wrocławiu?” nie sugeruje bynajmniej,
+że tylko kobiety cokolwiek tam robią.
+Chodzi o odwrócenie systemu – skoro męskie formy są na tyle „dobre”, by obejmować wszystkich, to czemu nie żeńskie?
+
+Nasz kolektyw, nie bojąc się nienormatywności językowej, idzie o krok dalej.
+Stworzyłośmy formy, których w słownikach i gramatykach (jeszcze) próżno szukać,
+ale które w zamierzeniu mają zupełnie nie wskazywać na płeć.
+Są to [formy mnogie rodzaju neutralnego](/ona/ich): tam, gdzie w liczbie pojedynczej mówi się „-łom”, tam w mnogiej mówimy „-łośmy” (np. „zrobiłośmy”).
+W przypadkach, gdy nie jest to takie proste, używamy form identycznych z rodzajem żeńskoosobowym (np. „zrobiły”).
+Brakujące zaimki stworzyłośmy inspirując się zaimkami w języku chorwackim oraz poprzez analogię do nijakich słów w polszczyźnie.
+(jak „to okno” → „te okna”, tak „to ono” → „te ona”).
+
+Te formy nie wskazują na płeć. Możesz ich użyć, zwracając się do grupy mężczyzn, grupy kobiet, grupy osób niebiarnych, grup mieszanych.
+Często zarzuca nam się, że [„komplikujemy polszczyznę”](/pytania#komplikowanie) – cóż, w tym wypadku osoby uwielbiające uproszczenia powinny się ucieszyć.
+Nie trzeba już się zastanawiać, jakieś płci są osoby w grupach, do których się zwracamy i o których mówimy –
+wystarczy użyć nowych, neutralnych, ale intuicyjnych i spójnych z systemem językowym form „łosiowych”.
+
+Nie są to jednak jedyne istniejące propozycje rozwiązania problemu męskiej dominacji językowej w tym obszarze.
+Jacek Dukaj, który dla swojej powieści SF stworzył [formy rodzaju postpłciowego](/onu) (np. „onu zrobiłu”),
+używał ich również w liczbie mnogiej, np.
+„Im dalej _wędrowałuśmy_, tym bardziej zmieniało się wszystko wokół. Świat przemieniał się w sen o snach nietrwały.
+Czas jakiś _żyłum_ w gaju owocowym, gdzie _zbierałuśmy_ jabruszki i oliwnice, też wyłącznie nimi się żywiąc”.
+Jego koncept rozwinęłośmy, tworząc brakujące zaimki inspirując się językiem czeskim, zob. [ony/ich](/ony).
+
+Można również połączyć „oni” oraz „one” w [neozaimek „onie”](/onie).
+
+Opcji jest wiele. W naszym [Manifeście](/manifest) sugerujemy używanie form „łosiowych” („zrobiłośmy”),
+i same też ich używamy, gdy wypowiadamy się jako kolektyw. Ale nie znaczy to oczywiście, że pozostałe są jakkolwiek gorsze.
+W którąkolwiek stronę nasz język się nie zmieni – próbujmy przynajmniej, by nie zakładał, że wszyscy ludzie to mężczyźni.

locale/pl/pronouns/pronounGroups.tsv

@@ -2,6 +2,6 @@ name	pronouns	description
 Formy normatywne	ona,on	Wiele osób niebinarnych, ze względu na ograniczenia polszczyzny lub po prostu dlatego, że tak im bardziej pasuje, decyduje się zwyczajnie używać form „on” lub „ona” – czy to zgodnie z ich płcią przypisaną przy urodzeniu, czy przeciwnie. Nie ujmuje to im niebinarności! Zaimki ≠ płeć.
 Formy neutralne	ono,ono/jej,ono/jejgo,ono/jeno,ono/jenu	Ze względu na użycie już istniejącego w polszczyźnie {/pytania#nijaki=rodzaju neutralnego} jest to jedna z najczęściej używanych oraz łatwych do zrozumienia opcji. Formy takie jak „zrobiłom” czy „poszłoś”, choć <a href="http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208" target="_blank" rel="noopener">poprawne gramatycznie</a>, dopiero od niedawna są szerzej używane, i dla wielu brzmią infantylnie, dehumanizująco (póki nie zostaną znormalizowane). W odmianie wiele form neutralnych jest tożsamych z męskimi, dlatego niektóre osoby wolą używać zmodyfikowanych wariantów wykorzystujących inne zaimki przy zachowaniu neutralnej koniugacji czasowników.
 Formy postpłciowe (dukaizmy)	onu,onu/jejo,ne,onu/jegu	Neologiczne formy stworzone oryginalnie dla <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Perfekcyjna_niedoskona%C5%82o%C5%9B%C4%87" target="_blank" rel="noopener">powieści fantastycznych</a>. Choć rodzaj postpłciowy jest systemem spójnym i analogicznym do form normatywnych, to dla niezaznajomionych brzmi obco. Niektóre osoby używają też zmodyfikowanych wariantów wykorzystujących inne zaimki w części przypadków przy zachowaniu postpłciowej koniugacji czasowników.
-Formy mnogie	one,oni,oni/e,ona/ich,ony,onie	Normatywne formy mnogie mogą być używane do opisu pojedynczej osoby, w tym jako dosłowne tłumaczenie angielskiego „they/them”. Są poprawne i bez tworzenia neogramatyki, a ich zamysł jest łatwy do zrozumienia dla osób znających angielski odpowiednik, aczkolwiek dla wielu jest to dezorientujące. Używanie ich wciąż wymaga wyboru między zgenderyzowanymi wersjami („oni” lub „one”). Nienormatywne formy mnogie mogą służyć nie tylko do opisu pojedynczych osób, ale również grup mieszanych lub o nieznanej płci.
+Formy mnogie	one,oni,oni/e,ona/ich,ony,onie	Normatywne formy mnogie mogą być używane do opisu pojedynczej osoby, w tym jako dosłowne tłumaczenie angielskiego „they/them”. Są poprawne i bez tworzenia neogramatyki, a ich zamysł jest łatwy do zrozumienia dla osób znających angielski odpowiednik, aczkolwiek dla wielu jest to dezorientujące. Używanie ich wciąż wymaga wyboru między zgenderyzowanymi wersjami („oni” lub „one”). Nienormatywne formy mnogie mogą służyć nie tylko do opisu pojedynczych osób, ale również grup mieszanych lub o nieznanej płci. Więcej informacji o zwracaniu się do grup na naszym blogu: {/blog/jak-zwracać-się-do-grup=„Jak zwracać się do grup osób?”}
 Zaimki graficzne	onx,on/a,on_,on*,'n'	Formy te używają placeholderów / znaków zastępujących w miejscu różnic między wersją męską a żeńską. Są przydatne w piśmie, ale ciężkie lub niemożliwe do wymówienia (mogą też sprawiać problemy czytnikom ekranowym). Intencja jest łatwa do zrozumienia. Często są też używane w zwrotach do grupy osób lub osoby o nieznanej płci.
 Neozaimki	vono,ono/eno,miau,wona,ony/jegi,onæ,onø,onu/jegie

locale/pl/pronouns/pronouns.tsv

@@ -17,7 +17,7 @@ oni,oni/ich	Formy męskoosobowe liczby mnogiej	TRUE	oni	ich	nich	im	ich	nimi	nic
 one,one/ich	Formy niemęskoosobowe liczby mnogiej	TRUE	one	ich	nich	im	je	nimi	nich	tkie	e	e	kie	ł	o	ły	ły	ały	ały	ęły	szły	o	państwo	TRUE	TRUE	TRUE
 oni/e,oni/e/ich	Formy liczby mnogiej z ukośnikiem	TRUE	oni/e	ich	nich	im	ich/je	nimi	nich	cy/tkie	i/e	i/e	cy/kie	li/łe	eni/one	li/ły	li/ły	eli/ały	eli/ały	ęli/eły	szli/szły	o	państwo	TRUE	TRUE	FALSE
 ona/ich	Neutralne formy mnogie z zaimkiem „ona”	FALSE	ona	ich	nich	im	je	nimi	nich	tkie	e	e	kie	ł	o	ło	ły	ało	ały	ęło	szło	o	państwo	TRUE	TRUE	TRUE	Zaimek „ona” zapożyczony z języka chorwackiego, gdzie jest nienacechowaną płciowo formą liczby mnogiej. Dość zresztą intuicyjny w polszczyźnie: jak <em>to okno → te okna</em>, tak to <em>ono → te ona</em>.@Odmiana rodzaju neutralnego w liczbie pojedynczej dostępna jest {/ono=tutaj}@Mnogi rodzaj neutralny może być używany dla dowolnych grup, niezależnie od płci należących do nich osób.
-ony,ony/ich	Formy mnogie rodzaju postpłciowego z zaimkiem „ony”	FALSE	ony	ich	nich	im	ni	nimi	nich	tki	y	y	ki	ł	o	ły	ły	ały	ały	ęły	szły	o	państwo	TRUE	TRUE	TRUE	Zaimek „ony” to po czesku liczba mnoga dla rodzaju żeńskiego i męskonieżywotnego.@Formy czasowników z „u” zostały stworzone przez {https://pl.wikipedia.org/wiki/Jacek_Dukaj=Jacka Dukaja} do książki {https://pl.wikipedia.org/wiki/Perfekcyjna_niedoskonałość=„Perfekcyjna niedoskonałość”}. Używają jej tam istoty post-ludzkie (phoebe), które nie mają określonej płci. Od nazwiska autora te formy gramatyczne są nazywane „dukaizmami”.@ Odmiana dukaizmów w liczbie pojedynczej dostępna jest {/onu=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne z rodzajem postpłciowym to {/dukatywy=dukatywy}.@Do grup osób postpłciowych, neutralnych i/lub żeńskich używa się rodzju {/one=niemęskoosobowego}
+ony,ony/ich	Formy mnogie rodzaju postpłciowego z zaimkiem „ony”	FALSE	ony	ich	nich	im	ni	nimi	nich	tki	y	y	ki	ł	o	ły	ły	ały	ały	ęły	szły	o	państwo	TRUE	TRUE	TRUE	Zaimek „ony” to po czesku liczba mnoga dla rodzaju żeńskiego i męskonieżywotnego.@Formy czasowników z „u” zostały stworzone przez {https://pl.wikipedia.org/wiki/Jacek_Dukaj=Jacka Dukaja} do książki {https://pl.wikipedia.org/wiki/Perfekcyjna_niedoskonałość=„Perfekcyjna niedoskonałość”}. Używają jej tam istoty post-ludzkie (phoebe), które nie mają określonej płci. Od nazwiska autora te formy gramatyczne są nazywane „dukaizmami”.@ Odmiana dukaizmów w liczbie pojedynczej dostępna jest {/onu=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne z rodzajem postpłciowym to {/dukatywy=dukatywy}.
 onie,onie/ich	Neologiczne formy mnogie z zaimkiem „onie”	FALSE	onie	ich	nich	im	je	nimi	nich	ce	e	e	ce	l	o	le	le	ele	ele	ęle	szle	o	panie	TRUE	TRUE	TRUE
 onæ,onæ/jæ	Formy z „ae” lub ligaturą „æ”	FALSE	onæ|ˈɔ̃.næ	jæ|jæ	næ|ɲæ	jæ|jæ	jæ|jæ	næm|næm	næm|næm		æ|æ	æ|æ	kiæ|cæ			æ|æ	æ|æ	æ|æ	æ|æ	ę	szł	o	panæ|panæ	FALSE	FALSE	TRUE	Formy te używają samogłoski  {https://pl.wikipedia.org/wiki/Samog%C5%82oska_prawie_otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona=„æ”}, która jest wymawiana  pomiędzy „a” a „e”, ta samogłoska występuje {https://gwarypolskie.uw.edu.pl/index8d41.html?option=com_content&task=view&id=145&Itemid=58=na północnym krańcu Mazowsza i w części wschodniej Mazur}. Kształt litery - połączenie „a” i „e” - oznacza połączenie form „-łam” i „-łem”.
 on/a,on/a/jego/jej	Formy z ukośnikiem	TRUE	on/a|ˈɔ̃n.a	jego/jej|jɛˈɡɔ.jɛ̇j	niego/niej|ɲɛˈɡɔ.ɲɛ̇j	mu/jej|ˈmu.jɛ̇j	go/ją|ˈɡɔ.jɔ̃w̃	nim/ą|ˈɲĩm.ɔ̃w̃	nim/ej|ˈɲĩm.ɛj		y/a|ɨ.a	y/a|ɨ.a	ki/a|ci.a			/a|a	/a|a	e/a|ɛ.a	e/a|ɛ.a	ą	szł	o	pan/i|pãn.i	FALSE	FALSE	TRUE