diff --git a/locale/pl/blog/ono-jeno.md b/locale/pl/blog/ono-jeno.md new file mode 100644 index 000000000..81de672fb --- /dev/null +++ b/locale/pl/blog/ono-jeno.md @@ -0,0 +1,71 @@ +# W sumie to lubię „ono/jeno” + +2022-07-29 | [@andrea](/@andrea) + +![Trzy kopie książki na stole](/img-local/blog/deaver-kopie.jpg) + +W tym tygodniu ukazała się polska wersja [książki Mason Deaver „Wszystkiego, co najlepsze”](https://weneedya.pl/produkt/wszystkiego-co-najlepsze/). +[Nasz kolektyw](/kolektyw-rjn) z dumą objął ją mecenatem merytorycznym, +a ja naskrobałom w [swojej recenzji](/blog/mason-deaver-wszystkiego-co-najlepsze) co nieco o tym, +jak bardzo mi się podoba – zarówno fabularnie, jak i językowo +(choć recenzja już trochę nieaktualna – bo doczytałom resztę i teraz podoba się jeszcze bardziej!). + +I tak myślę, że warto by przyjrzeć się ciut bliżej jednemu z aspektów książki: zaimkom, których tłumacz Autur Łuksza +zdecydował się użyć dla oddania _they/them_. + +> [ono/jeno](/ono/jeno) + +Nie jest to wybór popularny w branży: [w naszym Korpusie Niebinarnej Polszczyzny](/korpus) to dopiero trzecia taka pozycja. +A moim zdaniem wielka szkoda! Uważam je za przepiękne – zarówno gramatycznie, jak i „funkcjonalnie”. + +Choć polszczyźnie daleko jeszcze do jakiegoś normatywnego „standardu” języka niebinarnego, +to zdecydowanie najbliżej tego statusu jest [rodzajowi neutralnemu](/rodzaj-neutralny) – +jest to bowiem forma, która w języku polskim już od wieków istnieje (choć w innym użyciu), +jest względnie intuicyjna nawet dla osób z nią niezaznajomionych, +ma wsparcie wielu osób eksperckich i jest jedną z najpopularniejszych opcji +zarówno wśród społeczności, jak i w tekstach kultury. + +Niestety, rodzaj neutralny ma dość istotną wadę, jeśli chodzi o zastosowanie go do wyrażenia niebinarności: +w wielu formach fleksyjnych jest identyczny z rodzajem męskim. +Wprawdzie jest „on zrobił” → „ono zrobiło” czy „niebinarny nastolatek” → „niebinarne nastolatko”, +ale już „powiedziano mu” → „powiedziano mu” albo „historia niebinarnego nastolatka” → „historia niebinarnego nastolatka”. +Dlatego powstało kilka propozycji łączących rodzaj neutralny z formami fleksyjnymi zaczerpniętymi z innych źródeł: +na przykład używanie w tym miejscu form żeńskich ([ono/jej](/ono/jej)), łączonych ([ono/jejgo](/ono/jejgo)), +czy postpłciowych/dukaizmów ([ono/jenu](/ono/jenu)). Te ostatnie, choć są ciekawe i nie wskazują na płeć, +mają niestety pewną wadę. + +Jest to oczywiście dość subiektywne, ale moim zdaniem +dukaizmy nie brzmią naturalnie, nie brzmią „polsko”. „Onu zrobiłu”? „Historia niebinarnenu nastolatku”? +Niby wiadomo, o co chodzi, niby osoby polskojęzyczne zrozumieją to jako polski, ale jednak słychać pewien zgrzyt. +Dlatego można by trochę przy nich pogrzebać, by połączyć je z naturalniej brzmiącymi samogłoskami. +Zamiast „jenu” w dopełniaczu, gdzie przeważnie -u nie występuje, można by mówić „jeno”. +Przymiotniki w dopełniaczu też mogłyby połączyć postpłciowe -n- („bystrenu”) z męskim -o („bystrego”), +tworząc formę jednocześnie neutralną płciowo i naturalniej brzmiącą: „bystreno”. + +Moim skromnym zdaniem jest to świetna recepta na sprytne połączenie zalet kilku form. + +I choć w tekstach kultury nie jest to zbyt często używana opcja, +to, jak pokazują [wyniki Niebinarnego Spisu Powszechnego 2022](/blog/spis-2022), +wśród samych osób niebinarnych zaimki ono/jeno są całkiem popularne! + +
+ +{graph=/docs-local/spis-2022/general/pronouns} + +
+ +Wprawdzie daleko im do popularności tej „domyślnej” wersji rodzaju neutralnego, czyli [ono/jego](/ono) (27.1%), +a to z nimi przeważnie je porównujemy, ale ich 12.7% to więcej niż chociażby 9.1% dukaizmów! + +Osobiście też w sumie chętnie bym się nimi zaczęło posługiwać. +Wcześniej się nad nimi wiele nie zastanawiałom, ale teraz, +widząc, jak eleganckie jest to rozwiązanie, czemu by nie? +Wciąż jak najbardziej w porządku jest wobec mnie „zwyczajny” rodzaj neutralny – +ale bardzo docenię wysiłek osób, które nawet i w formach fleksyjnych zaimków i przymiotników +będą wobec mnie używały wersji nienacechowanych płciowo. + +Moim zdaniem formy ono/jeno mają wiele zalet. +I zdaje się, że niemała część społeczności osób niebinarnych uważa podobnie. +Super byłoby, gdyby osoby tworzące i tłumaczące teksty kultury również zaczęły częściej po nie sięgać. +Kto wie, może następnym krokiem w rozwoju niebinarnej polszczyzny, po znormalizowaniu rodzaju neutralnego, +będzie rozwinięcie go o nie-męskie formy fleksyjne? Jak na przykład ono/jeno? diff --git a/locale/pl/img/blog/deaver-kopie.jpg b/locale/pl/img/blog/deaver-kopie.jpg new file mode 100644 index 000000000..03a942099 Binary files /dev/null and b/locale/pl/img/blog/deaver-kopie.jpg differ diff --git a/locale/pl/pronouns/pronouns.tsv b/locale/pl/pronouns/pronouns.tsv index 550178ec1..fc4d8f1e7 100644 --- a/locale/pl/pronouns/pronouns.tsv +++ b/locale/pl/pronouns/pronouns.tsv @@ -4,7 +4,7 @@ ona,ona/jej Rodzaj żeński TRUE ona jej niej jej ją nią niej a a ka a a a ono,ono/jego Rodzaj neutralny TRUE ono jego niego mu je nim nim e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. ono/jej Rodzaj neutralny z formami żeńskimi zamiast męskich FALSE ono jej niej jej je nią niej e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. ono/jejgo Rodzaj neutralny z formami łączonymi FALSE ono jejgo niejgo jejmu jejgo niąnim niejnim e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. -ono/jeno Rodzaj neutralny z elementami postpłciowego FALSE ono jeno nieno nu no niemu niem e e kie o u o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. +ono/jeno Rodzaj neutralny z elementami postpłciowego FALSE ono jeno nieno nu je niem niem e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. ono/jenu Rodzaj neutralny z formami postpłciowymi zamiast męskich FALSE ono jenu nienu wu nu num num e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Formy „byłom”, „zrobiłoś”, itp. są {https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208=wg RJP} poprawne gramatycznie.@Występują one chociażby w {https://gramatyki.uw.edu.pl/book/520=„Grammatyce języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożonej”} z 1823 czy {https://books.google.pl/books?id=c1Yv6X0fyF8C=Praktische Polnische Grammatik für Deutsche} z 1796.@Normatywna odmiana rodzaju neutralnego w liczbie mnogiej dostępna jest {/one=tutaj}, a neologiczna {/ona/ich=tutaj}.@Rzeczowniki zgodne rodzajowo z rodzajem neutralnym to {/neutratywy=neutratywy}. vono,vono/vego Rodzaj neutralny z neozaimkami vono/vego FALSE vono vego viego vu vo vim vim e e kie o o o o ę szł o państwo FALSE FALSE TRUE Forma została stworzona przez tłumacza Pawła Wieczorka dla oddania stworzonych przez Grega Egana form {https://en.pronouns.page/ve=ve/ver}. ono/eno Neozaimki ono/eno FALSE ono eno eno ne no em em u u ku o u o o ę szł o pan FALSE FALSE TRUE "Formy stworzone przez {https://twitter.com/NicoBillie/status/1312894040061497346=@NicoBillie}."