Merge branch 'blog-neutratywy'

This commit is contained in:
Andrea Vos 2022-02-12 11:18:55 +01:00
commit 6a6036f9ab
6 changed files with 80 additions and 1 deletions

View File

@ -0,0 +1,56 @@
# Skąd bierzemy neutratywy i jak je odmieniać?
<small>2022-02-12 | [@andrea](/@andrea)</small>
![Mockup książki z następującą okładką: flagą osób niebinarnych, łoś, napis „Słownik Neutratywów Języka Polskiego”](/img-local/blog/słownik-neutratywów.png)
W [Słowniku Neutratywów](/neutratywy) zbieramy propozycje oraz przykłady użycia
rzeczowników w [rodzaju neutralnym](/ono) określających osoby niebinarne, na przykład:
> ten autor ta autorka **to autorze**
> ten dziadek ta babcia **to dziabko**
> ten artysta ta artystka **to artystum**
Słowa te brzmią obco, ale jednocześnie jakoś podejrzanie znajomo.
Niby nie ma ich w słowniku, ale bardzo łatwo się domyślić, co miałyby znaczyć.
Dlaczego tak jest? Skąd takie formy wytrzasnęłośmy? Czy są one poprawne? Jak je odmieniać?
Zacznijmy może od tego, że tworzenie neologizmów nie jest niczym złym ani rewolucyjnym.
Owszem, neutratywy są bardzo obszerną kategorią neologizmów,
a ze względu na swoją naturę spotykają się z krytycyzmem na tle czysto ideologicznym
(choć ukrytym pod pretekstem „troski o język”),
ale w gruncie rzeczy tworzenie nowych słów to naturalna część zwyczajnej ewolucji języka.
Jeśli chcemy krytykować neutratywy za samo w sobie bycie neologizmami,
to powinnośmy konsekwetnie rozciągnąć tę krytykę na wszystkich: od młodzieży używającej slangu po Stanisława Lema.
Więcej o słowotwórstwie we wpisie [„Skąd się biorą słowa?”](/neologizmy).
Neutratywy brzmią znajomo, ponieważ trzymają się fonetycznych i morfologicznych szablonów polszczyzny.
Najczęściej tworzymy je poprzez połączenie istniejących rzeczowników określających osoby
z istniejącymi końcówkami rzeczowników pospolitych rodzaju [nijakiego/neutralnego](/rodzaj-neutralny). Na przykład:
> ten **autor** + (na przykład) **to** mo**rze** = to autorze
> ten **dzia**dek + ta ba**b**cia + (na przykład) **to** cac**ko** = to dziabko
> ten **artyst**a + (na przykład) **to** for**um** = to artystum
Dzięki takiemu słowotwórstwu neutratywy brzmią naturalniej i są łatwiejsze do zrozumienia i odmiany
niż chociażby [dukatywy](/dukatywy) (np. „autoru”, „artystu”),
ale też trudniejsze do tworzenia bo zamiast jednej, prostej, „sztucznej” końcówki -u
mamy wybór między wieloma możliwościami.
Tworząc [Słownik Neutratywów](/neutratywy) staramy się zatem zachować konsekwencję
i sugerować te same końcówki neutratywów dla rzeczowników o tych samych końcówkach w rodzaju żeńskim i męskim
albo o tym samym pochodzeniu (np. -um dla wyrazów zapożyczonych z łaciny).
Możesz przejrzeć nasze schematy końcówek, otwierając formularz zgłaszania propozycji,
a następnie klikając na przycisk „Użyj szablonu”
(albo i bezpośrednio [w kodzie źródłowym](https://gitlab.com/Avris/Zaimki/-/blob/main/locale/pl/nouns/nounTemplates.tsv)).
Słowotwórstwo oparte o istniejące sufiksy sprawia też, że odmiana neutratywów powinna być względnie intuicyjna.
W razie problemów, zawsze można oczywiście sprawdzić tabelki odmiany w [Słowniku Neutratywów](/neutratywy),
ale powinno wystarczyć też porównanie danego neutratywu do jakiegoś innego słowa.
„Powiedziałom mojemu dziabku (tak jak: dziecku)”. „We współpracy z autorzem (tak jak: morzem)”.
Jak odmieniać „powstańcze”? Tak samo, jak „nadnercze”. „Fanko”? Jak „kolanko”. „Fotografcze”? Jak „złącze”.
„Nauczycieło” jak „arcydzieło”, a „nauczyciełło” jak „Jagiełło”.
W przypadku braku pomysłów, jaki nijaki/neutralny rzeczownik mógłby odmieniać się podobnie co dany neutratyw,
można zajrzeć do [słownika rymów](https://rymy.xyz/) i w polu „część mowy” zaznaczyć „rzeczowniki: mianownik”.
Neutratywy mogą zdawać się dziwne i obce ale to zwyczajnie słowa ze zwyczajnymi końcówkami i zwyczajnymi schematami odmiany 😉

Binary file not shown.

After

Width:  |  Height:  |  Size: 3.1 MiB

View File

@ -328,4 +328,9 @@
font-size: $small-font-size;
}
}
@include media-breakpoint-up('md') {
figure {
min-width: 20rem;
}
}
</style>

View File

@ -313,4 +313,9 @@
font-size: $small-font-size;
}
}
@include media-breakpoint-up('md') {
figure {
min-width: 20rem;
}
}
</style>

View File

@ -228,4 +228,9 @@
font-size: $small-font-size;
}
}
@include media-breakpoint-up('md') {
figure {
min-width: 20rem;
}
}
</style>

View File

@ -253,11 +253,19 @@ nouns:
Używają obecnych w normatywnej polszczyźnie końcówek neutralnych,
takich jak „-rze”, „-cze”, „-o”, czy zapożyczonej z łaciny „-um”.
- >
Formy te pasują gramatycznie do {/ono=form neutralnych}, np. „moje piękne partnerze przyszło do domu”.
Formy te pasują gramatycznie do {/ono=form rodzaju neutralnego}, np. „moje piękne partnerze przyszło do domu”.
- >
Poniżej przedstawiamy tworzony przez społeczność słownik rzeczowników
z wyszczególnieniem ich formy męskiej, żeńskiej i neutralnej.
Podane wzory odmiany są normatywne, na podstawie słów z tymi samymi końcówkami.
- >
Jest to <em>słownik form potencjalnych</em>.
Niektóre są używane względnie często w społeczności osób niebinarnych
(przy paru podajemy nawet przykłady użycia w tekstach kultury),
podczas gdy inne rzadko, o ile wcale.
Poniższy słownik nie jest źródłem preskryptywnym ani nawet deskryptywnym
prosimy traktować go raczej jako zbiór propozycji (źródło <em>prospektywne</em>).
{/blog/etymologia-odmiana-neutratywów=Tworzymy je poprzez analogię do normatywnych słów w rodzaju nijakim.}
extended:
header: 'Przykład odmiany'
alt: