diff --git a/locale/pl/blog/skąd-nazwa-kolektywu.md b/locale/pl/blog/skąd-nazwa-kolektywu.md new file mode 100644 index 000000000..e20a4543d --- /dev/null +++ b/locale/pl/blog/skąd-nazwa-kolektywu.md @@ -0,0 +1,89 @@ +# Rada Języka Neutralnego? Skąd taka nazwa? + +2021-08-15 | [@andrea](/@andrea) + +![Logo RJN](/img/logo-full.png) + +Nie jest tajemnicą ani zagadką, że nazwa [naszego kolektywu](/kolektyw-rjn) nawiązuje do +[Rady Języka Polskiego przy Polskiej Akademii Nauk](https://pl.wikipedia.org/wiki/Rada_J%C4%99zyka_Polskiego). +Warto jednak wyjaśnić, co nami przy tym wyborze kierowało. + +Bo to nie jest tak, że chcemy RJP wyśmiać; wręcz przeciwnie! +Choć możemy się spierać na temat konieczności ustawowego narzucania ciała tego typu, +to jednak Radę Języka Polskiego i jej osoby członkowskie bardzo szanujemy – +i to nie tylko ze względu na jej niewątpliwie ogromną wiedzę ekspercką z zakresu języka, +ale nawet i przez to, jak często swoim autorytetem potwierdza nasze wysiłki w kształtowaniu polszczyzny. +RJP wydała (już w 2003 roku!) pozytywną [opinię o formach „byłom”, „byłoś”](https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=208); +prof. Kłosińska [poinformowała w GW](https://wyborcza.pl/7,75410,26361697,prof-klosinska-dzban-to-slowo-nacechowane-pejoratywnie.html), +że RJP pozytywnie opiniuje wnioski do USC o zmianę imienia na neutralne płciowo; +a prof. Bralczyk [proponuje osobom niebinarnym używanie neutrum](https://ksiazki.wp.pl/w-tvp-wysmiewali-osoby-niebinarne-profesor-bralczyk-rozumie-dlaczego-6616979703601760a). + +Nie idziemy na wojnę z RJP, nie chcemy się pod nią podszywać, +ani nie aspirujemy do posiadania autorytetu choćby zbliżonego do tego, którym Rada się cieszy. + +Wybrałośmy nazwę „Rada Języka Neutralnego”, **by wyśmiać powszechną w Polsce wiarę w odgórne sterowanie językiem**. + +Duży autorytet RJP i jej osób członkowskich oraz fakt, że została powołana na mocy ustawy, +sprawiają, że jest ona często traktowana jako organ narzucający zasady i kontrolujący polszczyznę. +Pierwszy z brzegu przykład: + +> [@KamilKaliszuk na Twitterze](https://twitter.com/KamilKaliszuk/status/1424424943903809539): +> „Słowa i wszelkie zmiany zatwierdza Rada Języka Polskiego.” + +Tymczasem, jeśli tylko zajrzymy do [_Ustawy o języku polskim_](http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990900999) +czy [spytamy przewodniczącą RJP](https://youtu.be/LPfoDrgpYQo?t=423), +dowiemy się, że Rada Języka Polskiego pełni funkcje opiniodawczo-doradcze – niczego nie nakazuje ani nie zakazuje. + +> Rozdział 3 +> Rada Języka Polskiego i jej kompetencje +> Art. 12. 1. Instytucją opiniodawczo-doradczą w sprawach używania języka +> polskiego jest Rada Języka Polskiego, zwana dalej „Radą”, działająca jako komitet +> problemowy w rozumieniu art. 34 ustawy z dnia 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej +> Akademii Nauk (Dz. U. poz. 469, z późn. zm.2) + +Język nie jest kształtowany odgórnie. +To, że twoja polonistka jak mantrę powtarzała ci +„nie zaczyna się zdania od »a więc«”, +czy „mówi się »_tę_ książkę«, a nie »_tą_ książkę«”, +oznacza wyłącznie, że odejmie ci za to punkty na klasówce czy maturze, +a nie, że _nie masz prawa_ złożyć literek w taki, a nie inny sposób. +Świadczy wyłącznie o silnie [preskryptywistycznym](https://pl.wikipedia.org/wiki/Preskryptywizm_(j%C4%99zykoznawstwo)) +podejściu do języka w polskim systemie oświaty, +a nie o tym, że parę osób w Pałacu Staszica ma władzę nad twoim językiem, długopisem czy klawiaturą. + +Język jest kształtowany przez… osoby używające języka. Czyli także ciebie i mnie! +Nowe słowa, zwroty, formy gramatyczne i zmiany fonetyczne nieustannie pojawiają się w użyciu: +jako neologizmy w literaturze, jako zapożyczenia z innych języków, jako elementy slangów i gwar… +Roznoszą się, zyskują na popularności, są przez językoznawców [dostrzegane](https://www.nowewyrazy.pl/haslo/dukaizm.html), badane i opisywane. +Ewolucja języka trwa tak długo, jak język żyje. +Polszczyzna ewoluowała na długo przed powstaniem RJP czy jakiegokolwiek innego ciała eksperckiego; +i będzie ewoluowała bez pytania RJP o zgodę. + +Jaka jest więc w tym wszystkim rola naszego kolektywu? +Obserwujemy pojawiające się w społeczności osób niebinarnych zmiany językowe i pomysły na formy, +którymi mogłyby się posługiwać. Katalogujemy je, opisujemy, wyszukujemy przykłady użycia, +budujemy słownik form potencjalnych, +promujemy język niebinarny i neutralny płciowo w mediach oraz na naszych społecznościówkach, +edukujemy społeczeństwo o niebinarności i żądamy szacunku do tożsamości i zaimków drugiego człowieka. +Z jednej strony nie czujemy się [eksperciami](/slowniki/neutratywy#ekspercie) w kwestii języka neutralnego i niebinarnego, +ale z drugiej – kto miałoby nimi być, jeśli nie my? + +Robimy to wszystko oddolnie. + +I to działa! +Spójrzmy chociażby na wykres liczby wpisów w [Korpusie Niebinarnej Polszczyzny](/korpus) według roku publikacji tekstu kultury. +Nie są to wprawdzie pełne dane (nie damy rady znaleźć i spisać wszystkiego), ani zbyt duża próbka (obecnie 247 tekstów), +ale dają pojęcie, jak bardzo urosła w społeczeństwie świadomość niebinarności oraz popularność języka niebinarnego. +Pojedyncze wpisy pojawiają się już od 1795 roku, natomiast w ostatnich latach liczba tekstów drastycznie szybuje w górę, +do niemal stu rocznie w 2021! + +![Wykres opisany powyżej](/img/pl-korpus-wykres.png) + +Osoby niebinarne mają potrzebę dostosować swój język do swojej tożsamości. +A społeczeństwo zaskakująco szybko zdaje się tę potrzebę zaczynać dostrzegać i respektować. +Rada Języka Neutralnego natomiast stara się wykorzystywać internet, by cały ten proces usprawnić. + +Oddolnie. + +I nasza nazwa ma zwracać uwagę właśnie na to: że oddolnie też się da, a nawet powinno; +że język należy do nas wszystkich; że każde z nas może być „Radą Języka”. diff --git a/locale/pl/translations.suml b/locale/pl/translations.suml index 5b4245526..4bf05fe33 100644 --- a/locale/pl/translations.suml +++ b/locale/pl/translations.suml @@ -917,7 +917,7 @@ contact: - > Inicjatywy zaimki.pl / {https://pronouns.page=pronouns.page} oraz {https://facebook.com/neutratywy=Słownik Neutratywów Języka Polskiego} - są tworzone przez kolektyw „Rada Języka Neutralnego”. + są tworzone przez kolektyw „Rada Języka Neutralnego” ({/blog/skąd-nazwa-kolektywu=→ skąd nazwa?}). logo: 'Logo kolektywu to połączenie symbolu transpłciowości z chmurką dialogową symbolizującą język.' members: 'Obecny skład' member: 'Osoba członkowska kolektywu' diff --git a/static/img/pl-korpus-wykres.png b/static/img/pl-korpus-wykres.png new file mode 100644 index 000000000..3efe6de8a Binary files /dev/null and b/static/img/pl-korpus-wykres.png differ