[pl][blog] czy płeć istnieje

locale/pl/blog/czy-płeć-istnieje.md

@@ -0,0 +1,91 @@
+# Czy płeć istnieje? Czy chcemy ją obalić?
+
+<small>2023-02-15 | [@andrea](/@andrea)</small>
+
+![A picture of a person wearing a face mask and sunglasses, participating in a protest, and holding a sign that says: My favourite season is the FALL of the patriarchy](/img-local/blog/fall-of-the-patriarchy.png)
+<p style="margin-top: -.75rem"><small class="text-muted">Photo by <a href="https://unsplash.com/fr/@gmalhotra?utm_source=unsplash&utm_medium=referral&utm_content=creditCopyText">Gayatri Malhotra</a> on <a href="https://unsplash.com/photos/ft3ndjrS2TI?utm_source=unsplash&utm_medium=referral&utm_content=creditCopyText">Unsplash</a></small></p>
+
+Przeglądając odpowiedzi we (wciąż trwającym!) [Niebinarnym Spisie Powszechnym 2023](/spis),
+natrafiłom na jedną, w której osoba respondencka na większość pytań odmówiła odpowiedzi,
+dodając w zamian dopiski w stylu „płeć nie istnieje”, „płeć nie ma znaczenia”, „nie potrzebujemy zaimków”,
+„nie uciekniesz od metki dodając więcej metek”, „bądź sobą”, „porzuć koncept płci”, „nie daj się zaszufladkować” itp.
+Nie jest to zresztą głos osamotniony (choć trzeba przyznać bardzo rzadki) – o podobnych kwestiach dyskutowałom
+kiedyś z osobą apłciową, która obecnie pracuje nad jedną z nadchodzących wersji językowych Pronouns.page;
+no i samo też jestem apłciowe i w podobne rozkminy nie raz się zagłębiałom.
+
+Do naszego [zina „Poczytałosie”](/zin) napisałom zresztą tekst ([„Analogie”](https://avris.it/texts/analogie)),
+w którym rozważam właśnie ten motyw – tego, jak z punktu widzenia osoby nieodczuwającej
+przynależności do żadnej płci i rozumiejącej ją bardziej w kategoriach intelektualnych niż własnego doświadczenia,
+dzielenie ludzi na kategorie mniej lub bardziej powiązane z ich genitaliami zdaje się być równie absurdalne
+co gdybyśmy inaczej traktowały siebie nawzajem ze względu na naszą grupę krwi czy kolor włosów.
+Ciężko jest mi widzieć płeć inaczej niż jako arbitralny i szkodliwy podział.
+
+Ale jednocześnie rozumiem też osoby, dla których ich tożsamość płciowa oraz sposoby jej wyrażania są niezmiernie ważne.
+Nie tylko osoby transpłciowe i niebinarne, ale również cispłciowe. W końcu kiedy cis facet obniża głos,
+by brzmieć bardziej męsko, albo cis kobieta zakłada makijaż chcąc podkreślić swoją kobiecość –
+to też jest _gender performance_. Ba, ja samo, choć wprawdzie nie uważam
+takich rzeczy jak zarost, makijaż czy ubiór za z natury właściwe wyłącznie jednej płci,
+to przecież gdy powiedzmy maluję paznokcie czy zakładam sukienkę,
+to tylko po części robię to zwyczajnie po to, by czuć się dobrze w swojej skórze i czuć, że wyglądam świetnie –
+niezaprzeczalnie jednak często robię to również po to, by dać światu do zrozumienia:
+nie jestem mężczyzną, przestańcie widzieć we mnie mężczyznę.
+
+Dlaczego tożsamość i ekspresja płciowa są dla nas tak ważne?
+Ponieważ, nawet jeśli jako jednostki widzimy sprawę inaczej, to jednak żyjemy w społeczeństwie,
+dla którego płeć jest ważna. Nawet jeśli jest przez nie „zmyślona”. 
+
+Płeć (w znaczeniu _gender_, _sex_ zostawmy już dziś na boku 😉) jest bowiem **konstruktem społecznym**.
+Nie ma żadnego nienaruszalnego prawa fizyki czy biologii, które sprawiałoby że róż jest dziewczęcy, a błękit chłopięcy,
+że połowa społeczeństwa musi mówić _-łam_, a druga _-łem_,
+że na część społeczeństwa krzywo musimy patrzeć gdy noszą makijaż, a na inną go nie noszą, itp. itp. itp.
+Wszystkie te rzeczy są umowne! Społeczeństwo we Francji umawia się na inne normy niż to w Japonii,
+ludzie w antyku przestrzegali innych norm niż przestrzegamy obecnie.
+
+Nie oznacza to jednak, że płeć nie istnieje. Dobrą analogią mogło by być prawo – 
+owszem, prawo to konstrukt społeczny, umowa, konwencja, nic namacalnego, obiektywnego czy niezmiennego.
+Ale gdy je złamiesz, to odczujesz tego konsekwencje. 
+
+Jasne, fajnie jest sobie pogdybać, jak cudownie byłoby nam żyć w świecie, gdzie płeć nie ma znaczenia – 
+gdzie możesz być kimkolwiek chcesz, gdzie nikto nie patrzy na ciebie przez pryzmat płci, nie ocenia, nie robi założeń,
+nie nakazuje, nie zabrania… gdzie płeć ma na twoje życie podobnie znikomy wpływ co kolor oczu.
+Ja bym chętnie w takim świecie żyło i obstawiam że spora część osób niebinarnych podobną wizję świata podziela.
+Nie wiem, czy można by to nazwać „zniesieniem” albo „obaleniem” płci – skoro płeć wciąż by istniała, 
+po prostu nie byłaby społecznym przymusem. Może raczej „zniesieniem rół płciowych”?
+
+Ale zwał jak zwał. Zdaje się, że niezależnie czy kolekcjonujemy queerowe etykietki
+i eksperymentujemy ze swoją ekspresją płciową, czy też całkowicie odrzucamy sam koncept płci społeczno-kulturowej
+jako absurdalny, to cel mamy wspólny – świat pozbawiony patriarchalnych ograniczeń. 
+Pozostaje jednak pytanie, jak go osiągnąć. Udawać, że już jest tak, jakbyśmy chciały, by było? 
+Żyć, jakby płeć była bez znaczenia, aż w końcu będzie? Pragmatyczna część mojego umysłu aż krzyczy, że nie tędy droga.
+
+Na przykładzie zaimków… doskonale rozumiem osoby, które używają [_any pronouns_](/dowolne), mówią „mów mi jak chcesz”.
+Przeważnie nie dotyka mnie dysforia tylko dlatego, że ktosio zwróci się do mnie 
+formami [żeńskimi](/ona), [męskimi](/on), rodzaju [neutralnego](/ono) czy [postpłciowego](/onu).
+Ale też doskonale wiem, że jeśli powiem światu „moje zaimki nie mają znaczenia, mówcie do mnie jak tylko chcecie” – 
+to 99% osób będzie mówić do mnie właśnie formami męskimi.
+Ich błędne założenie, że jestem facetem, nie zostanie zakwestionowane. Język ugruntuje schemat.
+Choć _indywidualnie_ zaimki nie robią mi większej różnicy, to _kolektywnie_ wolę wybrać (i oczekiwać ich respektowania)
+te formy, które uderzają w patriarchalny system.
+
+W podobny sposób podchodzę też do queerowych etykietek/labelek/metek. 
+Moja tożsamość (płciowa, seksualna, romantyczna, związkowa) jest skomplikowana, niejednoznaczna,
+płynna i ciągle na nowo odkrywana. Nie chcę być zaszufladkowane, nigdy w żadnej szufladce nie było mi wygodnie. 
+Ale labelek i flag wciąż chętnie używam – bo wiem, że są one naszym kolektywnym wysiłkiem w celu zrozumienia 
+i opisania rzeczywistości, że są narzędziem, dzięki któremu mówimy sobie nawzajem: 
+„ja też mam podobnie”, „bycie takie jak ty jest w porządku”. 
+Łatwo jest powiedzieć komuś „po prostu bądź sobą” – ale trudno jest wiedzieć, kim się właściwie jest, 
+jeśli nie ma się punktu odniesienia, jeśli nie wie się, co w ogóle jest możliwe.
+
+Nie mówię tego, by jakkolwiek atakować atakować [osoby nieużywające etykietek](/terminologia#bez%20etykiety) 
+czy używające [dowolnych zaimków](/dowolne) – nie ma w tym najzupełniej nic złego! 
+Każde ma swoje powody, swój tok rozumowania, i swoje preferencje. 
+Natomiast muszę przyznać, że boli mnie czytanie żądań typu „przestań widzieć płeć!”,
+podczas gdy cały świat próbuje się tej płci we mnie dopatrzyć i narzucić na jej podstawie arbitralne normy zachowań.
+Nie rozumiem, czemu ktosio mówi mi „po prostu bądź sobą”, ale jednocześnie każe odrzucić całe słownictwo, 
+które pomaga mi nazwać (choćby i nie do końca dokładnie) to, kim jestem…
+
+Zaimki.pl istnieją po to, by pomóc rozwiązać konkretne problemy stworzone przez patriarchat.
+Owszem, bardzo chciałobym świata, w którym _nie ma potrzeby_ tworzenia takich zasobów, 
+gdzie _nie ma potrzeby_ podawania zaimków, zastanawiania się nad swoją płcią czy szukania etykietek. 
+Ale póki opresyjny system patriarchatu narzuca nam role płciowe,
+to kapitulowanie i udawanie że „płeć nie istnieje” nijak nie pomaga nam go obalić.