- TODO: trzeba zaznaczyć że w tym roku można było zaznazyć wiele opcji, więc ciężko porównywać z zeszłymi latami
-
-
{census_comparisons}
{graph=/docs/pl/spis-2025/%group%/neuter}
{/census_comparisons}
+
{details=Porównanie z poprzednimi edycjami}
@@ -199,6 +209,13 @@ za tą opcją opowiada się {json=spis-2025/general/stats.json=neuterByUsers.rod
{/census_comparisons}
+
+
+ Ze względu na zmianę pytania z jednokrotnego na wielokrotny wybór w 2025 roku,
+ nie można poniższych danych porównywać bezpośrednio z poprzednimi latami.
+ Załączamy je wyłącznie dla kompletności.
+
+
{details=Porównanie z poprzednimi edycjami}
@@ -237,10 +254,9 @@ W dalszej części formularza pytałośmy też o powody nieużywania niestandard
-Pierwszą intrygującą obserwacją jest to, że popularność *każdej* z opcji spadła w stosunku do [zeszłorocznych wyników](/blog/spis-2023#rodzaj-gramatyczny-używany-w-mowie),
-co sugeruje, że osoby respondenckie wybierały przeciętnie mniej różnych opcji. Drugą – że po raz pierwszy obserwujemy (co prawda, niewielki)
-spadek popularności rodzaju neutralnego, który do tej pory jedynie rósł w siłę. Poza tym jednak, rozkład procentowy odpowiedzi jest bardzo podobny zarówno do
-zeszłorocznego, jak i [tego sprzed dwóch lat](/blog/spis-2022#rodzaj-gramatyczny-używany-w-mowie).
+Pierwszą obserwacją jest to, że popularność niemal każdej z opcji jest albo względnie stabilna, albo ma tendencję spadkową.
+Jedynie rodzaj neutralny z roku na rok rośnie w siłę – od {json=spis-2021/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% w pierwszej edycji,
+do {json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% w obecnej: dwukrotnie więcej!
{census_groups}
@@ -259,40 +275,47 @@ przy czym {json=spis-2025/%group%/stats.json=pronounGroupsAggr.łącznie: wyłą
{/census_groups}
-Popularność unikania form nacechowanych płciowo konsekwentnie maleje od 2022 roku (w pierwszej edycji kwestionariusz nie uwzględniał tej opcji).
-Podobnie procent osób używających *wyłącznie* form binarnych (czyli męskiej, żeńskiej lub obu). Jednocześnie, procent osób używających
+Popularność unikania form nacechowanych płciowo, która konsekwentnie malała od 2022 roku (w pierwszej edycji kwestionariusz nie uwzględniał tej opcji),
+teraz jest trochę wyższa ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.unikanie form nacechowanych płciowo}%).
+Konsekwentnie maleje procent osób używających *wyłącznie* form binarnych (czyli męskiej, żeńskiej lub obu). Jednocześnie, procent osób używających
*wyłącznie* form niebinarnych od początku badania wzrasta. Z kolei, łączna popularność form mnogich od pierwszej edycji maleje.
-W zeszłym roku popularność rodzaju neutralnego w populacji ogólnej bardzo nieznacznie przekroczyła popularność jednej z normatywnych form –
-wybierano go o 0,01 p.p. częściej niż rodzaj żeński. W tym roku wracamy jednak do znanego ze wszystkich poprzednich lat układu sił
+Dwa lata temu popularność rodzaju neutralnego w populacji ogólnej bardzo nieznacznie przekroczyła popularność jednej z normatywnych form –
+wybierano go o 0,01 p.p. częściej niż rodzaj żeński. W tym roku przewaga ta jest _znacznie większa_ –
z rodzajem męskim ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.rodzaj męski})
-i unikaniem zaznaczania rodzaju na czele, dalej rodzajem żeńskim ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.rodzaj żeński})
-i neutralnym ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.rodzaj neutralny}) niemal na równi, a dalej pozostałymi niestandardowymi formami.
+i unikaniem zaznaczania rodzaju ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.unikanie form nacechowanych płciowo}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.unikanie form nacechowanych płciowo}) na czele,
+na trzecim miejscu bezpiecznie ma się już rodzaj neutralny ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.rodzaj neutralny}),
+podczas gdy rodzaj żeński pozostaje czwarty ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.rodzaj żeński}).
-Popularność rodzaju neutralnego rosła od pierwszej edycji Spisu (od {json=spis-2021/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% 2021, przez {json=spis-2022/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% w 2022 i {json=spis-2023/general/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% w 2023);
-w tym roku po raz pierwszy nieco spadła. Możemy mieć do czynienia ze zmianą trendu lub też obserwować jego stabilizację –
-być może popularność rodzaju neutralnego będzie oscylować wokół czterdziestu kilku procent. Bacznie będziemy przyglądać się tej zmiennej;
-od początku popularność rodzaju neutralnego na tle innych niestandardowych form wskazuje, że ma on największą szansę
-stać się pewnym standardem (i np. trafić do podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego).
+Rosnąca popularność rodzaju neutralnego zdaje się potwierdzać nasze przewidywania, że ma on największe szanse,
+by stać się pewnym standardem (i np. trafić do podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego).
-Po krótkotrwałym wzroście w drugiej edycji badania, popularność form postpłciowych konsekwentnie spada.
+Pozostałe niestandardowe formy są zdecydowanie mniej popularne, przy tendencji spadkowej. Najczęściej z nich używana liczba mnoga w rodzaju męskoosobowym
+({json=spis-2025/general/stats.json=pronounGroups.liczba mnoga, rodzaj męskoosobowy}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounGroups.liczba mnoga, rodzaj męskoosobowy})
+jest ponad trzykrotnie rzadsza niż rodzaj neutralny.
-Jeśli spojrzeć na wyniki z podziałem na miejsce zamieszkania, rzucają się w oczy dwie znaczne różnice. Osoby mieszkające za granicą
-rzadziej sięgają po rodzaj męski ({json=spis-2025/location_abroad/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}) niż te mieszkające w Polsce
-({json=spis-2025/location_poland/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}); częściej za to wybierają formy postpłciowe
-({json=spis-2025/location_abroad/stats.json=pronounGroups.rodzaj postpłciowy}%, w porównaniu do {json=spis-2025/location_poland/stats.json=pronounGroups.rodzaj postpłciowy}%
-u osób mieszkających w Polsce).
+Jeśli spojrzeć na wyniki z podziałem na miejsce zamieszkania, rzucają się w oczy znaczne różnice. Osoby mieszkające za granicą
+rzadziej sięgają po rodzaj męski, żeński i postpłciowy niż te mieszkające w Polsce
+(odpowiednio: {json=spis-2025/location_poland/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}% vs. {json=spis-2025/location_abroad/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}%,
+{json=spis-2025/location_poland/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}% vs. {json=spis-2025/location_abroad/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}%,
+{json=spis-2025/location_poland/stats.json=pronounGroups.rodzaj postpłciowy}% vs. {json=spis-2025/location_abroad/stats.json=pronounGroups.rodzaj postpłciowy}%)
-Nie zaskakuje to, że z form męskich chętniej korzystają osoby AFAB ({json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}) niż AMAB ({json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}).
-Co ciekawe, w przypadku form żeńskich dysproporcja jest już dużo mniejsza – używa ich {json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński} osób AFAB i {json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński} osób AMAB.
-Osoby AMAB nieco częściej sięgają po rodzaj neutralny (49,60% vs. 44,8% u osób AFAB). Chętniej też wybierają niestandardowe formy
-(z jednym wyjątkiem – męskoosobowych form mnogich). Wśród osób AMAB rodzaj neutralny jest najpopularniejszą opcją. Wśród osób AFAB jest to rodzaj męski.
+Nie zaskakuje to, że z form męskich chętniej korzystają osoby AFAB ({json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}%) niż AMAB ({json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}%).
+Co ciekawe, choć w poprzednim roku analogiczna dysproporcja w przypadku rodzaju żeńskiego i neutralnego była mniejsza,
+teraz zauważamy bardziej znaczące różnice: form żeńskich {json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}% osób AFAB i {json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronounGroups.rodzaj żeński}% osób AMAB,
+a form rodzaju neutralnego {json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% osób AMAB vs. {json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% u osób AFAB.
+Osoby AMAB chętniej też wybierają niestandardowe formy (z jednym wyjątkiem – męskoosobowych form mnogich). Wśród osób AMAB rodzaj neutralny jest najpopularniejszą opcją. Wśród osób AFAB jest to rodzaj męski.
Wprowadzając podział na grupy wiekowe (młodsza: <25 lat; starsza: ≥25 lat), spodziewałośmy się, że największa różnica będzie dotyczyć
rodzaju neutralnego. Zakładałośmy, że najchętniej po tę opcję siegną osoby młodsze. I faktycznie, rodzaj neutralny wybrało {json=spis-2025/younger/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% osób z młodszej grupy
i {json=spis-2025/older/stats.json=pronounGroups.rodzaj neutralny}% ze starszej, jednak największa różnica dotyczy rodzaju męskiego: tę opcję zaznaczyło aż {json=spis-2025/younger/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}% osób z młodszej grupy i tylko {json=spis-2025/older/stats.json=pronounGroups.rodzaj męski}% ze starszej.
W młodszej grupie to właśnie rodzaj męski wybierano najczęściej. W starszej najczęściej zaznaczano unikanie form nacechowanych płciowo.
+
+
+ TODO: dopiski
+
+
Wśród dopisków najczęściej precyzowano, jak dana osoba rozumie zaznaczenie więcej niż jednej formy, np. łączenie męskich i żeńskich form
na poziomie wypowiedzi (np. zmiana ze zdania na zdanie), zdania (np. „byłam zmęczona, potem poszedłem do sklepu”), a nawet frazy
(np. „byłam zmęczony”/„byłem zmęczona”). Wiele osób skomenotwało, że jest im obojętne, jakich form się używa wobec nich i/lub że same korzystają ze wszystkich,
@@ -360,8 +383,20 @@ Co ciekawe, za nimi plasują się zaproponowane przez nas (i używane np. w tek
a dopiero potem standardowe formy niemęskoosobowe ({json=spis-2025/general/stats.json=pronouns.one/ich}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.one/ich} p.p.).
Wśród form graficznych wyraźnie dominują iksy ({json=spis-2025/general/stats.json=pronouns.onx/jex}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.onx/jex} p.p.).
+Zauważamy dwa ciekawe trendy na przestrzeni lat. Po pierwsze, formy „[ono/jeno](/ono/jeno)” z roku na rok zyskują na popularności,
+sugerując, że obok potrzeby używania języka normatywnego (lub bliskiego normatywnemu), istnieje też sprzeczna z nią potrzeba
+odróżnienia form neutralnych od form rodzaju męskiego w miejscach, gdzie normatywna gramatyka używa tożsamych form fleksyjnych,
+a formy „ono/jeno” zdają się być złotym środkiem między normatywnością a odrębnością form.
+Po drugie: choć popularność form „[onx/jenx](/onx/jenx)” była bardzo wysoka w 2022 roku ({json=spis-2022/general/stats.json=pronouns.onx/jex}%),
+to stopniowo spada, wraz z innymi formami graficznymi. Sugeruje to, że społeczność odważniej sięga
+po inne formy, a rzadziej ucieka się do zabiegów graficznych; może to też być związane z faktem, że formy te
+sprawiają problemy czytnikom ekranowym, a społeczność troszczy się o dostępność.
+
Przyglądając się odpowiedziom z podziałem na płeć przypisaną przy urodzeniu, napotykamy na ciekawy wynik: w obu grupach najpopularniejsze są męskie i żeńskie formy,
-w tej właśnie kolejności, jednak procentowo to osoby AFAB częściej niż osoby AMAB sięgają po obie z nich.
+natomiast wśród osób AFAB rodzaj męski wygrywa zdecydowanie ({json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronouns.on/jego}%, {json=spis-2025/agab_f/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.on/jego} p.p.
+vs. {json=spis-2025/agab_f/stats.json=pronouns.ona/jej}%, {json=spis-2025/agab_f/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.ona/jej} p.p.),
+podczas gdy osoby AMAB po raz pierwszy używają obu form równie często ({json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronouns.on/jego}%, {json=spis-2025/agab_m/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.on/jego} p.p.
+vs. {json=spis-2025/agab_m/stats.json=pronouns.ona/jej}%, {json=spis-2025/agab_m/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.ona/jej} p.p.)
Ze względu na mnogość opcji, zgrupowałośmy ze sobą podobne zaimki, by lepiej widzieć trendy:
@@ -387,21 +422,26 @@ wybrało {json=spis-2025/general/stats.json=pronounsAggr.łącznie: neutralne}%
podczas gdy rodzaj żeński zaznaczyło {json=spis-2025/general/stats.json=pronouns.ona/jej}% ({json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronouns.ona/jej} p.p.).
Podobnie jak w przypadku pytania o mowę, popularność form postpłciowych ({json=spis-2025/general/stats.json=pronounsAggr.łącznie: postpłciowe}%, {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounsAggr.łącznie: postpłciowe} p.p.) spada od 2022 roku.
-Podobnie jak w przypadku pytania o mowę, przy podziale na miejsce zamieszkania zwraca uwagę różnica w popularności form męskich – osoby mieszkające
-za granicą sięgają po nie rzadziej. Częściej za to sięgają po formy postpłciowe, mnogie oraz graficzne.
+Podobnie jak w przypadku pytania o mowę, przy podziale na miejsce zamieszkania zwraca uwagę różnica w popularności form –
+osoby mieszkające za granicą rzadziej sięgają po formy binarne, neutralne i graficzna, natomiast częściej po formy postpłciowe i mnogie.
Tak jak w zeszłym roku, osoby AFAB częściej wybierały formy binarne, choć jednocześnie nieco rzadziej niż osoby AMAB decydowały się *wyłącznie* na te formy.
-Podobnie, osoby AFAB częściej wybierały formy korespondujące z rodzajem neutralnym, formy mnogie i graficzne, a osoby AMAB częściej wybierały formy postpłciowe (czyli dukaizmy).
+Podobnie, osoby AFAB częściej wybierały formy mnogie i graficzne, a osoby AMAB częściej wybierały formy postpłciowe (czyli dukaizmy),
+a także – w odróżnieniu od poprzednich lat – formy korespondujące z rodzajem neutralnym.
-Przy podziale na grupy wiekowe widzimy, że osoby przed 25. rokiem życia częściej wybierają formy binarne, a jednocześnie rzadziej niż te starsze korzystają _tylko z nich.
-Częściej sięgają też po formy rodzaju neutralnego, formy mnogie i graficzne. Zaskakujący z kolei może być fakt, że to osoby w wieku 25 lat lub starsze częściej
-wybierały dukaizmy.
+Przy podziale na grupy wiekowe widzimy, że osoby przed 25. rokiem życia częściej wybierają formy binarne, a jednocześnie rzadziej niż te starsze korzystają _tylko_ z nich.
+Częściej sięgają też po formy rodzaju neutralnego, formy mnogie, postpłciowe i graficzne.
**Tegoroczne wyniki pytania o komunikację pisemną zdają się sugerować łagodny zwrot w stronę standardu:**
o {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounsAggr.łącznie: binarne} p.p. wzrosła liczba osób, które wybrały
binarne formy, a o {json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounsAggr.łącznie: wyłącznie binarne} p.p. – liczba osób, które wybrały _wyłącznie_ te formy.
-Jednocześnie spadła liczba osób wybierających formy korespondujące z rodzajem neutralnym i postpłciowym oraz formy graficzne
-(choć też użycie w piśmie form mnogich delikatnie wzrosło).
+Jednocześnie rośnie jednak też popularność form neutralnych ({json=spis-2025/general/stats.json=@diff.spis-2023.pronounsAggr.łącznie: neutralne}).
+Spadają formy nienormatywne.
+
+
+
+ TODO: dopiski
+
Wśród dopisków pojawiały się czasami formy dostępne w formularzu (np. „on/jego”), zapewne dlatego, że osobom respondującym nie udało się ich znaleźć (dostępnych
było dużo opcji, a wyświetlały się w kolejności losowej). Dziewięć osób napisało, że chce by używać tylko ich imienia, w tym jedna:
@@ -456,6 +496,11 @@ do generatora z naszej strony, aby szczegółowo przedstawić używane formy. Z
{/details}
+
+
+ Poniżej nieruszone jeszcze
+
+
### Formy rzeczownikowe
{census_comparisons}
diff --git a/locale/pl/config.suml b/locale/pl/config.suml
index d8b592bd4..dc5d3907f 100644
--- a/locale/pl/config.suml
+++ b/locale/pl/config.suml
@@ -3336,7 +3336,7 @@ census:
edition: '2025'
start: '2025-02-01T00:00:00+01:00'
end: '2025-02-28T23:59:59+02:00'
- latestResults: 'spis-2024'
+ latestResults: 'spis-2025'
relevant: ['osobą niebinarną', 'nie wiem']
questions:
-
@@ -4190,6 +4190,10 @@ census:
question: 'Czy masz jakieś dodatkowe uwagi? (nieobowiązkowe)'
optional: true
results:
+ spis-2025:
+ _: 'Raport ze Spisu 2025'
+ spis-piec-lat: 'Podsumowanie pięciu edycji Spisu'
+ polish-nonbinary-census: 'Five-year report in English'
spis-2024:
_: 'Raport ze Spisu 2024'
spis-2024-skrocony: 'Skrócony raport'